Maak van je opstart een TOPstart
Het belang van goed opstartmanagement bij vleeskuikens
“Wat een kuiken in de eerste dagen niet aan groei en ontwikkeling meeneemt, haal je later in de ronde lastig nog in,” vertelt Rens van Berkel, specialist vleespluimvee en klimaat.
De eerste week is doorslaggevend
Een succesvolle vleeskuikenronde begint al tijdens de leegstand. De opstartfase bepaalt of kuikens zich goed ontwikkelen. “Een goede start zorgt ervoor dat ook de minder sterke kuikens
op het juiste spoor komen,” legt Rens uit. “Gaat het mis in de eerste dagen, dan kan dat leiden tot uitval, verminderde groei of noodzaak tot antibioticagebruik.”
Alles begint met voorbereiding
Voor een succesvolle opstart zijn onder andere de volgende vier factoren cruciaal: voer, water, klimaat en verlichting. Het zijn voor de hand liggende zaken, maar ze worden nog te vaak onderschat. Een kuiken heeft de best mogelijke start als deze aspecten optimaal zijn ingericht.
Kijk, luister en voel
Wanneer Rens een stal binnenloopt, gebruikt hij al zijn zintuigen. “Ik let op verdeling en activiteit: zijn de kuikens actief bezig met het water en voer of blijven ze inactief liggen op de plaats waar ze gelost zijn? Het geluid dat de kuikens produceren is ook veelzeggend. Hoor je ze onrustig klinken, dan kan dit te maken hebben met temperatuur of de hoeveelheid licht. Door steeds kleine aanpassingen te doen, kun je zien waar ze goed op reageren. Maak geen grote stappen in je klimaataanpassingen. Een eendagskuiken is uiterst gevoelig.”
De vier cruciale factoren voor een succesvolle opstart
Voer
Vers en voldoende voer is essentieel. Vanaf het moment dat kuikens de stal betreden, moet er voldoende voer op het kuikenpapier liggen zodat ze direct kunnen eten. Steeds vaker worden voersystemen toegepast met ‘picknickplaatsen’ in bijvoorbeeld een kwart van de voerpannen, wat de opstartresultaten duidelijk verbetert.
Water
Zuiver drinkwater is zeer belangrijk. Kuikens hebben continu toegang nodig tot schoon water. Het is belangrijk dat de drinklijnen goed gereinigd worden tijdens de leegstand en gespoeld worden met vers drinkwater voordat de kuikens komen, maar niet te kort van tevoren, want koud water koelt een kuiken enorm snel af.
Klimaat
Temperatuur, luchtvochtigheid en ventilatie bepalen voor een groot deel hoe comfortabel de kuikens zich voelen. Een te koude vloer of te droge lucht kost kuikens energie die ze nodig hebben voor groei en ontwikkeling. Een vloertemperatuur tussen de 27 en 29 graden is ideaal, in combinatie met een relatieve vochtigheid (%) en staltemperatuur die gezamenlijk op 90 punten uitkomen. Bijvoorbeeld een luchtvochtigheid van 60% en een staltemperatuur van 30 graden.
Verlichting
Licht beïnvloedt zowel de activiteit als de voeropname van kuikens. Voldoende licht trekt kuikens naar voer en water, maar het mag niet zo fel zijn dat ze wegkruipen in donkere hoeken. Een goede balans zorgt dat kuikens rust vinden én actief blijven eten.
De kuikencheck
Om echt te weten hoe goed de opstart verloopt, is er de Kuikencheck: een praktische tool waarmee pluimveehouders en specialisten samen de eerste dagen in kaart brengen. Tijdens de Kuikencheck worden willekeurig 25 kuikens onderzocht op onder andere lichaamstemperatuur, kropvulling, gewicht en navelkwaliteit. Ook worden klimaatgegevens gemeten, zoals stal- en vloertemperatuur, luchtvochtigheid en CO₂-niveau. De kuikens worden gecheckt op dag 0 en nog eens op levensdag 7.
“De Kuikencheck geeft direct inzicht in hoe comfortabel en vitaal de kuikens zijn,” vertelt Rens. “Je ziet meteen waar bijgestuurd kan worden. Het is een eenvoudige maar krachtige manier om de opstart objectief te beoordelen en gericht te verbeteren.” De resultaten leveren waardevolle informatie op: niet op basis van gevoel, maar op basis van cijfers.
Bovendien vormt de Kuikencheck een goed gespreksonderwerp richting dierenarts, broederij en voerleverancier. Door iedere opstart op dezelfde manier data te verzamelen is het ook perfect om rondes met elkaar te vergelijken. Samen met de specialist kan op basis van de uitkomsten een gericht verbeterplan worden opgesteld mocht dit nodig zijn.
Een groot voordeel is dat de Kuikencheck direct bruikbare inzichten oplevert. Op basis van de metingen kan nog dezelfde dag worden bijgestuurd. Zo worden verbeteringen niet alleen zichtbaar in de volgende ronde, maar vaak al binnen enkele uren merkbaar in de stal.
Leer-en verbeterpunten
De meeste fouten ontstaan volgens Rens vóórdat de kuikens arriveren. “Te laat opwarmen, verkeerde luchtvochtigheid of te weinig voer op papier. De eerste dagen vragen om goed toezicht en snelle bijsturing waar nodig. Maar geef de kuikens wel rust. Bouw bewust donkere perioden in,” zegt Rens. “Na transport moeten kuikens even acclimatiseren. Even een donkerblok helpt om tot rust te komen. Daarna zijn ze juist actiever bij licht en eten ze beter.”
De frisse blik van een specialist
Een bezoek van een specialist in de eerste dagen is volgens Rens van grote waarde. “Wij kijken met een open blik: hoe is de verdeling van de kuikens, is het voer en water goed te bereiken, is de kropvulling in orde en hoe is het klimaat? Een pluimveehouder ziet zijn stal dagelijks en kan daardoor bedrijfsblind worden. Even samen kritisch kijken levert vaak waardevolle verbeterpunten op.”
Neem contact op met een specialist
Wil je meer weten over de mogelijkheden van de Kuikencheck of het verbeteren van het opstartmanagement op jouw bedrijf? Neem dan contact op met een van onze specialisten.
Neem contact opOver de auteur
Rens van Berkel
Vleeskuiken- en klimaatspecialist
